Ćelavi ili grivasti ibis

Sjeverni ćelavi, ili grivasti ibis (Geronticus eremita) je ptica selica koja boravi u polupustinjskim ili stjenovitim predjelima, često blizu vodotoka. Ugrožena je vrsta, a može se naći u Sjevernoj Africi i na Bliskom istoku.

Ptica je duga 70-80 cm. Kad se izlegne, ćelavi ibis ima perje na glavi. No kad poraste, to mu perje otpadne i glava mu ostane gola, po čemu je i dobio ime ćelavi ibis. Ostatak tijela prekriven mu je crnim perjem koje na suncu ima bakreno-zelen i ljubičast sjaj. Ćelavi ibis ima crveni kljun i crvenu kožu na cijelom tijelu, izuzev samog vrha glave. Na stražnjoj strani vrata ima dugačko perje.

Ženke obično snesu jedno do tri jajeta na godinu i sjede na njima otprilike mjesec dana. Nakon tri do četiri godine mladi ibis postaje zreo za parenje. Kod ovih je ptica posebno zanimljivo to što mužjak i ženka ostaju zajedno do kraja života. Kad jedna ptica ugine, ona druga tuguje za njom. Često se događa da ptica koja ostane bez svog para gladuje sve dok ne ugine ili da se čak baci s visoke stijene. U normalnim okolnostima ova ptica živi između 25 i 30 godina.

Hrani se insektima, gušterima, nekad i manjim sisarima.

U turskom gradu Bireciku sve do početka 20. vijeka svake godine se slavio povratak ćelavih ibisa iz toplijih krajeva. Povratak tih ptica smatrao se znakom da stiže proljeće. Tokom svečanosti, koja se održavala sredinom februara, čamce se uz zvuk bubnjeva izvlačilo iz Eufrata, a priređivale su se i prigodne zabave.

Tih davnih godina jata ćelavih ibisa bila su toliko velika da su znala zamračiti nebo poput velikih crnih oblaka. No tokom prošlog vijeka - a naročito u posljednjih 50 godina - njihov se broj naglo smanjio. Nekad je kolonija u Bireciku imala 500 do 600 parova ćelavih ibisa, no kad su 1950-ih poljoprivrednici počeli koristiti pesticide, to je pogubno djelovalo na te ptice.

Devedesetih godina 20. vijeka počelo se često dešavati da se samo nekoliko ili nijedna od ptica koje su otišle u toplije krajeve ne vrati kući. Zato su tuski ornitolozi iz Centra za zaštitu i uzgoj ćelavih ibisa u Bireciku morali pribjegavati alternativnim rješenjima za spas što većeg broja ovih ugroženih ptica. U vrijeme kad bi u normalnim okolnostima kretale na put - u julu ili avgustu - osoblje Centra smještalo bi ih u velike kaveze. Ondje bi ostale sve do februara ili marta sljedeće godine, kad bi se inače vratile kući.

Danas ćelavih ibisa u svijetu ima još jako malo. Kolonije su nekad živjele po srednjoj i južnoj Evropi, Siriji i Alžiru, a preživjele su samo one u Turskoj i Maroku. Jedna porodica je izgubljena u Siriji usljed ratnih dejstava 2015. godine. (Wikipedia, wol.jw.org, arkive.org, Ptice.info)

Još jedna vrsta kojoj prijeti nestanak.

Obilaze nas primjerci u posljednje vrijeme.